Brexit principeakkoord: beter dan een buitenaardse invasie

Vanaf het allereerste begin hebben we er geen twijfel over gehad dat de Brexit een verlies-verliessituatie is en dat onze onderhandelingen alleen gaan over schadebeheersing. - EU-voorzitter -Donald Tusk

Een moeras van onzekerheid

Het 585 pagina’s tellende akkoord over de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk (VK) uit de Europese Unie – het principeakkoord Brexit – is op zijn best niets meer dan een moeras van onzekerheid. Tot eind 2020 is het echter “business as usual” voor Britse aanvragers, subsidieontvangers en consortia bestaande uit meerdere Europese landen. Dit omvat ook lopende projecten in het kader van Horizon 2020, Erasmus+ en andere financieringsprogramma’s met einddata ná het aflopen van de subsidieprogramma’s.

Rol van VK binnen MFF subsidieprogramma’s

Om te begrijpen waarom – afgezien van ethische redenen – het VK vastbesloten is de status-quo te handhaven met betrekking tot Europese financieringsprogramma’s vanuit het meerjarig financieel kader (Multiannual Financial Framework, MFF), hoeven we alleen maar naar de cijfers te kijken. In het geval van Horizon 2020 heeft het VK het grootste aantal aanvragen (circa 50.000) voor subsidies ingediend met een succespercentage van 15% in de periode 2014-2017. Het VK is bovendien de op één na grootste financiële bijdrager (15,2%) aan het Horizon 2020 programma. De bijdragen en deelname van het VK aan Horizon 2020 hebben vele voordelen opgeleverd voor alle belanghebbenden, wat ook geldt voor de andere vijftig MFF subsidieprogramma’s. Het voorgaande ontkennen staat op gelijke voet met het ontkennen van de resultaten, successen en doorlopende sociale effecten, die voortvloeien uit de toegekende subsidieprojecten. Alleen al om deze reden is de Europese Unie zich ervan bewust dat, door het afwijzen van het principeakkoord, zijn eigen financieringsinstrumenten ter discussie worden gesteld.

Afgezien hiervan, blijft het principeakkoord doelbewust vaag over de toekomstige rol van het VK in de toekomstige MFF-programma’s. Enerzijds wordt duidelijk vermeld dat het VK vanaf 2021 tot het einde van de overgangsperiode een bijdrage aan de begroting van de Europese Unie zal leveren. Anderzijds betekent de overeenkomst dat vanaf 2021 het VK als een “derde land” wordt beschouwd in termen van Europese operaties en MFF-programma’s zoals Connecting Europe Facility (CEF) en Horizon Europe. Deze status van “derde land” is niet noodzakelijk een ramp voor toekomstige aanvragers in het VK. Er zullen immers onderhandelingen blijven plaatsvinden, waardoor het VK gezien kan worden als een geassocieerd land en zo mogelijk zelfs een speciale status krijgt binnen de financieringsinstrumenten. Mocht het VK er echter voor kiezen om een ​​“derde land” te blijven, dan mag het VK in dat geval met Europese lidstaten deelnemen aan projecten van gemeenschappelijk belang (Projects of Common Interest, PCIs). Dergelijke projecten zijn bedoeld om de Europese Unie te helpen haar energiebeleid en klimaatdoelstellingen te verwezenlijken in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs. Het Brexit principeakkoord schrijft voor dat het VK zal voldoen aan dit klimaatakkoord. Men kan zich voorstellen dat dit ook van toepassing wordt op de reeds gesloten en ondertekende overeenkomsten voor grensoverschrijdende samenwerking.

Principeakkoord beter dan een buitenaardse invasie

Uiteindelijk is de goedkeuring door de EU-summit van het principeakkoord en eventuele latere goodwill alleen relevant als het Britse parlement instemt met het akkoord in december 2018. Rekening houdend met de enorme technische bijdrage van het VK, het economisch-geografisch bereik van hun energiesector en het ernstige financiële risico voor zowel het VK als de Europese markten, gaat de voorkeur uit naar goedkeuring van het akkoord in plaatst van een “no deal” harde Brexit op 29 maart 2019. Mike Russell, kabinetssecretaris omtrent het mitigeren van de gevolgen van Brexit, geeft toe dat dit principeakkoord beter is dan een “buitenaardse invasie”. Dit akkoord is voor de vastberaden wetenschapper, die in een verborgen laboratorium in Liverpool momenteel Horizon 2020 subsidie ontvangt voor zijn wereldwijd toepasbare onderzoek, het beste nieuws ooit!

Brexit; waar gaat het heen?

Dat gezegd hebbende, is het nu aan de Europese Unie om zijn positie te consolideren en de belangrijkste beslissingen te nemen met betrekking tot de participatiestatus van het VK. Bij voorkeur wachten momenteel 15 PCIs met spanning af of ze hun aanvraag opnieuw moeten indienen – met of zonder het VK in 2019. De komende maanden volgt Hezelburcht de Brexit-ontwikkelingen op de voet. We hopen uiteraard op een goede afloop, terwijl partijen zich voorbereiden op het doemscenario: een ‘harde’ Brexit.

Jeroen Plantinga & Hager Bassyouni